Co roku na lipcowy odpust przybywa do Sianowa pod Kartuzami około 30 zorganizowanych pielgrzymek, a na samej głównej ceremonii jest około 20 tysięcy wiernych. W czym tkwi fenomen popularności sanktuarium Królowej Kaszub? Tu nikt nie ma problemu z publicznym wyrażaniem swej wiary. Idą pieszo lub jadą – szczęśliwi, pogodni, na wskroś jeden wobec drugiego życzliwi.

Nauczanie języka kaszubskiego w szkołach funkcjonuje z górą 30 lat. Od niemal 20 lat finansowane jest przez państwo polskie. Aktualnie naukę tę pobiera ponad 20 tysięcy dzieci. W półmilionowej społeczności Kaszub to zaledwie cząstka. Dlaczego ta liczba jest tak mała? Przecież są fundusze na ten cel, a także coraz bardziej atrakcyjne pomoce dydaktyczne.

Jedną z bardzo ciekawych tradycji, które ukształtowały się w dziejach Kaszubskiej Ziemi, jest tytułowanie zasłużonych ludzi mianem Króla Kaszub. Oczywiście Kaszuby nigdy nie były królestwem. Mają za to bogate – choć wciąż zbyt mało znane – dzieje książęce związane przede wszystkim ze Szczecinem na zachodnim Pomorzu, zaś na wschodnim z Gdańskiem i Oliwą.

Wkroczenie wojsk sowieckich w marcu 1945 roku, zwane przez dziesiątki lat „wyzwoleniem”, to w istocie grabieże i gwałty dokonywane na Kaszubach. To również wieloletnie zsyłki na Sybir, z których co trzecia osoba już nie powróciła. Do dziś żyją ostatni z kilku tysięcy kaszubskich Sybiraków.

Znany poeta kaszubski Zbigniew Joskowski – franciszkanin, opierając się na własnych badaniach, powiedział: „Tu je drżeń kaszëbiznë, tu bije serce kaszëbiznë!”. Chodzi o pogranicze powiatów kartuskiego i wejherowskiego. Tu rzeczywiście najlepiej żyje jeszcze język kaszubski. I nie jest to przypadkiem, że właśnie z tego obszaru wyszło wielu znakomitych pisarzy, twórców, działaczy kaszubskich.